Trong bối cảnh không gian ngày càng trở thành một lĩnh vực quan trọng, một kế hoạch đầy tham vọng đã được đưa ra nhằm thu hồi vệ tinh Vanguard 1, một trong những vệ tinh cổ nhất còn tồn tại. Vệ tinh này, với hình dáng giống như một quả cầu nhôm lớn, đã bay trên quỹ đạo của Trái Đất suốt 67 năm qua, và giờ đây, các chuyên gia đang tìm cách đưa nó trở về.
Vanguard 1, được phóng lên vào ngày 17 tháng 3 năm 1958, là vệ tinh thứ hai của Mỹ, chỉ sau Explorer 1. Đặc biệt, nó là vệ tinh đầu tiên có khả năng chuyển đổi ánh sáng Mặt Trời thành điện năng, mở ra một kỷ nguyên mới cho công nghệ vệ tinh. Trong khi Explorer 1 đã rơi trở lại Trái Đất vào năm 1970, Vanguard 1 vẫn tiếp tục tồn tại và gần đây đã kỷ niệm 67 năm hoạt động trên quỹ đạo.
Dù đã ngừng hoạt động từ năm 1964 do pin Mặt Trời không còn đủ năng lượng, nhưng các nhà khoa học vẫn theo dõi vị trí của Vanguard 1. Hiện tại, vệ tinh này đang bay theo quỹ đạo hình elip, với điểm gần nhất cách Trái Đất khoảng 660 km và điểm xa nhất lên tới 3.822 km.
Với kế hoạch thu hồi, Vanguard 1 có thể trở thành vệ tinh lâu đời nhất được đưa trở về Trái Đất. Nhóm nghiên cứu từ công ty Booz Allen Hamilton đã đề xuất một phương án thu hồi bao gồm hai giai đoạn: đánh giá tình trạng của vệ tinh và thực hiện thu hồi. Để đánh giá, có thể sử dụng tàu vũ trụ trang bị camera để chụp ảnh và thực hiện các phép đo cần thiết.
Một thách thức lớn trong việc thu hồi là cấu trúc của Vanguard 1, với nhiều ăng-ten mỏng manh không đủ chắc chắn để làm điểm bám. Hơn nữa, vệ tinh này không có cơ chế kết nối nào thuận lợi cho việc thu hồi.
Nếu việc thu hồi được xác nhận khả thi, giai đoạn tiếp theo sẽ là quyết định sử dụng tàu vũ trụ tự động hay có người lái. Một thử nghiệm sắp tới do Cơ quan Nghiên cứu Dự án Phòng thủ Tiên tiến (DARPA) tài trợ sẽ minh họa một kỹ thuật phù hợp, trong đó NRL đang trang bị hệ thống cánh tay robot cho một tàu vũ trụ do SpaceLogistics chế tạo.
Trong trường hợp sử dụng tàu có người lái, tàu Crew Dragon của SpaceX có thể là lựa chọn khả thi. Với thiết kế đủ lớn, các phi hành gia có thể dễ dàng đưa Vanguard 1 vào tàu và vận chuyển nó trở về Trái Đất. Mặc dù phương pháp này có thể tốn kém hơn, nhưng nó sẽ đảm bảo độ chính xác cao hơn trong quá trình thu hồi.
Việc thu hồi Vanguard 1 không chỉ mang lại giá trị lịch sử mà còn mở ra cơ hội nghiên cứu về các kỹ thuật thu hồi vệ tinh trên quỹ đạo. Đồng thời, các nhà khoa học cũng có thể nghiên cứu tác động của môi trường vũ trụ đối với vật liệu, từ đó rút ra những bài học quý giá cho các nhiệm vụ không gian trong tương lai.
Thu Thảo (Theo Space, Aerospace America)