Trên hành tinh của chúng ta, có những ranh giới tự nhiên không chỉ phân chia lãnh thổ mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của các loài động vật. Một trong những ranh giới nổi bật nhất chính là đường Wallace, một đường vô hình chạy qua Indonesia, đã tạo ra sự tách biệt giữa động vật ở châu Á và Australia.
Đường Wallace, được đặt theo tên của nhà tự nhiên học Alfred Russel Wallace, đã được phát hiện vào giữa thế kỷ 19. Ông là người đầu tiên nhận thấy sự khác biệt rõ rệt trong đời sống động vật giữa hai khu vực này. Wallace đã chỉ ra rằng eo biển Lombok, chỉ rộng 24 km, chính là ranh giới phân chia hai vùng động vật học lớn, nơi mà động vật có vú ở châu Á và Australia phát triển theo những hướng khác nhau.
Khoảng 30 triệu năm trước, sự va chạm giữa các mảng kiến tạo đã tạo ra một quần đảo mới, làm thay đổi dòng hải lưu và khí hậu khu vực. Tại Indonesia và Malaysia, các loài như khỉ, voi và hổ đã tiến hóa, trong khi ở New Guinea và Australia, các loài thú có túi và loài gặm nhấm phát triển mạnh mẽ. Sự khác biệt này đã dẫn đến một quá trình tiến hóa độc lập, tạo ra những đặc điểm sinh học riêng biệt cho từng khu vực.
Đường Wallace không chỉ là một đường địa chất mà còn là một ranh giới khí hậu và sinh học. Các kênh đại dương sâu như eo biển Lombok đã tạo ra một rào cản tự nhiên, khiến cho động vật khó có thể di chuyển qua lại giữa hai bên. Ngay cả trong những thời kỳ mà mực nước biển thấp hơn, sự sâu sắc của các hố này vẫn tồn tại, tạo ra một rào cản vững chắc cho sự di cư của các loài.
Không chỉ động vật có vú, mà ngay cả chim, bò sát và nhiều loài khác cũng bị ảnh hưởng bởi đường Wallace. Nghiên cứu cho thấy rằng ngay cả những sinh vật có khả năng bay cũng không thường xuyên vượt qua ranh giới này. Điều này cho thấy rằng sự phân chia giữa hai khu vực không chỉ là một hiện tượng tạm thời mà đã diễn ra trong hàng triệu năm.
Giới khoa học vẫn đang tìm hiểu về những yếu tố cụ thể đã tạo ra sự tách biệt này. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các dòng dõi động vật ở Đông Nam Á đã tiến hóa trong môi trường nhiệt đới, trong khi động vật ở Australia phát triển trong điều kiện khô hạn. Điều này đã dẫn đến những con đường tiến hóa khác nhau, khiến cho động vật ở Australia gặp khó khăn hơn khi tiếp cận các hòn đảo nhiệt đới gần xích đạo.
Mặc dù đường Wallace không phải là một biên giới tuyệt đối, nhưng nó đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của hàng nghìn loài động vật. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ hơn về vị trí và tính chất của ranh giới này, từ đó mở ra những hiểu biết mới về sự đa dạng sinh học trên thế giới.
An Khang