Trong thời đại công nghệ hiện đại, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tái hiện những người đã khuất đang trở thành một chủ đề gây tranh cãi. Gần đây, một sự kiện âm nhạc đã gây xôn xao khi ca sĩ Ozzy Osbourne, người vừa qua đời, bất ngờ xuất hiện dưới dạng một phiên bản ảo nhờ vào công nghệ AI. Điều này đã mở ra nhiều ý kiến trái chiều trong cộng đồng người hâm mộ.
Buổi hòa nhạc diễn ra tại Charlotte, Bắc Carolina, không chỉ có sự xuất hiện của Ozzy mà còn có những ngôi sao đã khuất khác như Michael Jackson, Tina Turner và Bob Marley, tất cả đều được tái hiện bằng công nghệ AI. Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của đông đảo khán giả, nhưng cũng không thiếu những ý kiến phản đối cho rằng việc này thiếu tôn trọng và không phù hợp.
Ảnh: MIT Technology Review
Trong khi đó, một sự kiện khác cũng liên quan đến AI đã diễn ra khi Jim Acosta, một cựu phóng viên, phỏng vấn một phiên bản kỹ thuật số của Joaquin Oliver, một nạn nhân trong vụ xả súng tại trường học. Cha mẹ của Oliver cho biết họ cảm thấy may mắn khi được nghe lại giọng nói của con trai mình, cho thấy sự kết nối cảm xúc mạnh mẽ mà công nghệ này mang lại.
Tháng 6 vừa qua, Alexis Ohanian, một trong những người sáng lập Reddit, đã chia sẻ một video AI về mẹ mình, cho thấy sự hồi tưởng và cảm xúc sâu sắc mà công nghệ này có thể mang lại. Những ví dụ này cho thấy rằng việc “hồi sinh kỹ thuật số” đang trở thành một xu hướng ngày càng phổ biến, với nhiều người tìm kiếm cách để giữ lại kỷ niệm về những người đã khuất.
Những công cụ AI hiện nay cho phép tạo ra các phiên bản ảo của người đã mất thông qua dữ liệu mà họ để lại, từ hình ảnh, video đến tin nhắn thoại. Các thuật ngữ như “griefbot” hay “deathbot” đang trở nên quen thuộc, phản ánh sự phát triển nhanh chóng của công nghệ này.
Chuyên gia Elaine Kasket cho biết, nhờ vào các mô hình ngôn ngữ lớn, việc tạo ra những phiên bản ảo này trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Khi một người qua đời, nếu có đủ dữ liệu, việc tái hiện họ bằng công nghệ AI không còn là điều khó khăn.
Trước đây, ý tưởng về “sự bất tử ảo” có vẻ như là một giấc mơ xa vời, nhưng giờ đây, với sự phát triển của AI, việc tạo ra các bot và hình đại diện tương tác đã trở nên khả thi và chi phí cũng không còn quá cao. Nhu cầu về các dịch vụ này đang gia tăng, đặc biệt là ở một số quốc gia như Trung Quốc, nơi mà việc tạo ra các phiên bản số cho người đã khuất đang nở rộ.
Theo một khảo sát gần đây, có khoảng 14% người tham gia cho biết họ cảm thấy an ủi khi tương tác với phiên bản kỹ thuật số của người thân đã mất. Điều này cho thấy rằng, đặc biệt là trong giới trẻ, có một sự cởi mở nhất định đối với ý tưởng này.
Việc duy trì kết nối với người đã khuất không phải là điều mới mẻ. Trước đây, người sống thường giữ lại kỷ vật, xem ảnh hay nghe lại những tin nhắn để cảm thấy gần gũi hơn với người đã mất. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, giờ đây, việc này có thể được thực hiện một cách trực tiếp hơn thông qua các phiên bản ảo.
Giáo sư triết học Michael Cholbi cho rằng, từ xa xưa, con người đã luôn tìm cách kết nối với nhau, ngay cả khi đã khuất. Việc sử dụng AI để tái hiện người đã mất đặt ra câu hỏi về những gì mà công nghệ có thể mang lại cho chúng ta trong việc duy trì những kỷ niệm và kết nối này.
Những lo ngại về nỗi đau kéo dài
Louise Richardson, một nhà nghiên cứu về nỗi đau buồn, cho rằng việc tạo ra các phiên bản ảo có thể khiến nỗi đau kéo dài hơn. Mặc dù các bot có thể giúp giảm bớt nỗi nhớ, nhưng chúng cũng có thể cản trở quá trình chấp nhận sự mất mát. Việc tương tác liên tục với một phiên bản ảo có thể khiến người sống không thể thực sự đối diện với nỗi đau của mình.
Giáo sư Victoria Haneman cũng nhấn mạnh rằng tài sản số của người đã khuất cần được bảo vệ. Khi một người qua đời, thông tin của họ nên được xóa để tránh việc hồi sinh kỹ thuật số mà không có sự đồng ý của họ.
Nathan Mladin, tác giả của cuốn sách về AI và thế giới bên kia, cảnh báo rằng việc tạo ra các phiên bản ảo có thể dẫn đến sự phụ thuộc của người sống vào những bot này, thay vì giúp họ chấp nhận và chữa lành nỗi đau.
Nhà tâm lý Kasket cũng chỉ ra rằng quyền riêng tư là một vấn đề lớn. Người đã khuất không có cơ hội để đồng ý hay phản hồi về việc sử dụng hình ảnh của họ, điều này có thể dẫn đến việc bóp méo hình ảnh của họ trong mắt người khác.
Trong khi một số người đã bắt đầu ghi rõ trong di chúc rằng họ không muốn dữ liệu của mình được sử dụng cho việc tạo ra các phiên bản ảo, thì cũng có những ý kiến cho rằng việc này có thể mang lại những hình ảnh tích cực về người đã khuất.
Cuối cùng, việc sử dụng AI để tái hiện người đã khuất không chỉ là một vấn đề công nghệ mà còn là một câu hỏi về đạo đức và triết học. Mladin cho rằng, sự quan tâm đến việc hồi sinh người đã khuất có thể phản ánh sự phai nhạt của niềm tin tôn giáo truyền thống, và là một biểu hiện của khát khao về sự vĩnh cửu trong cuộc sống.
Bảo Lâm tổng hợp