Châu Á và Australia là hai vùng đất với hệ sinh thái đa dạng, nhưng giữa chúng tồn tại một ranh giới vô hình mang tên Wallace, ngăn cách các loài động vật trong hàng triệu năm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của các loài mà còn định hình nên những đặc điểm sinh học độc đáo của từng khu vực.
Đường Wallace, một đường ranh giới tự nhiên chạy qua Indonesia, đã tạo ra một bức tường vô hình giữa các loài động vật. Theo các nghiên cứu, rất ít loài động vật, kể cả chim, có thể vượt qua được ranh giới này, dẫn đến sự phát triển độc lập của các quần thể động vật ở hai bên.
Quá trình này bắt đầu từ khoảng 30 triệu năm trước, khi mảng kiến tạo Australia va chạm với mảng kiến tạo Á – Âu, tạo ra một quần đảo mới và thay đổi dòng hải lưu, dẫn đến sự hình thành của các vùng khí hậu khác nhau. Ở phía bắc, các loài như khỉ, voi và hổ phát triển mạnh mẽ, trong khi ở phía nam, thú có túi và các loài gặm nhấm lại chiếm ưu thế.
Đường Wallace được đặt theo tên của nhà tự nhiên học Alfred Russel Wallace, người đã phát hiện ra sự khác biệt rõ rệt trong đời sống động vật khi khám phá khu vực này vào giữa thế kỷ 19. Ông đã chỉ ra rằng eo biển Lombok, chỉ rộng 24 km, chính là ranh giới phân chia hai vùng động vật học lớn của thế giới.
Wallace không chỉ là một nhà tự nhiên học mà còn là một trong những người đầu tiên phát triển lý thuyết tiến hóa độc lập, cùng thời với Charles Darwin. Đường ranh giới mà ông vẽ trên bản đồ vẫn được coi là một trong những yếu tố quan trọng trong nghiên cứu tiến hóa, mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi về vị trí và cơ chế của nó.
Đường Wallace không chỉ là một đường địa chất mà còn là ranh giới khí hậu và sinh học. Các kênh đại dương sâu như eo biển Lombok đã tạo ra một rào cản tự nhiên, khiến cho động vật khó có thể di chuyển qua lại giữa hai vùng. Ngay cả khi mực nước biển trong quá khứ thấp hơn, hố sâu này vẫn tồn tại và tiếp tục ảnh hưởng đến sự phát triển của các loài.
Ranh giới này không chỉ rõ ràng đối với động vật có vú mà còn đối với nhiều loài chim, bò sát và các sinh vật khác. Ngay cả những loài có khả năng bay cũng hiếm khi vượt qua được đường Wallace. Trong đại dương, một số loài cá và vi sinh vật cũng cho thấy sự khác biệt di truyền rõ rệt giữa hai bên, cho thấy sự tách biệt này là rất rõ ràng.
Giới khoa học vẫn đang tìm hiểu về những yếu tố ngăn cản động vật di chuyển qua đường Wallace. Môi trường sống và khí hậu có thể là những yếu tố chính góp phần vào sự chia rẽ này. Một nghiên cứu gần đây cho thấy các dòng dõi động vật ở Đông Nam Á đã tiến hóa trong môi trường nhiệt đới, trong khi động vật ở Australia lại phát triển trong điều kiện khô hạn, dẫn đến những con đường tiến hóa khác nhau.
Dù đường Wallace không phải là một biên giới tuyệt đối, nó vẫn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của hàng nghìn loài động vật. Các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ hơn về ranh giới này và những tác động của nó đến sự phát triển của các loài động vật.
An Khang (Theo Science Alert)