Trong một bước đi mang tính đột phá nhằm bảo vệ môi trường, Trung Quốc đã quyết định tháo dỡ 300 đập và ngừng hoạt động nhiều nhà máy thủy điện nhỏ trên sông Xích Thủy, một nhánh quan trọng của sông Dương Tử. Hành động này không chỉ nhằm khôi phục đa dạng sinh học mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của quốc gia này trong việc bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.
Sông Xích Thủy, với chiều dài hơn 400 km, chảy qua các tỉnh Vân Nam, Quý Châu và Tứ Xuyên, đã từ lâu được coi là nơi cư trú của nhiều loài cá quý hiếm. Tuy nhiên, sự phát triển hạ tầng thủy điện trong nhiều thập kỷ qua đã gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường sống của các loài cá bản địa, đặc biệt là cá tầm Dương Tử.
Thông tin từ một nguồn tin tức cho biết, vào ngày 11/7, chính quyền đã công bố kế hoạch tháo dỡ 300 đập và đóng cửa hơn 90% nhà máy thủy điện nhỏ dọc theo sông Xích Thủy. Đây là một phần trong dự án can thiệp sinh thái toàn diện, nhằm khôi phục lại dòng chảy tự nhiên và kết nối các môi trường sống bị chia cắt.
Đến cuối năm 2024, dự kiến sẽ có 300 trong số 357 đập được tháo dỡ và 342 trong số 373 nhà máy thủy điện nhỏ sẽ ngừng hoạt động. Việc này không chỉ giúp khôi phục dòng chảy tự nhiên mà còn mở lại các tuyến di cư quan trọng cho cá, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh sản của chúng.
Trong suốt nhiều năm qua, quần thể cá ở lưu vực sông Dương Tử đã bị suy giảm nghiêm trọng do các hoạt động của con người. Các nhà máy thủy điện đã làm thay đổi dòng chảy, giảm lượng oxy trong nước và cắt đứt các kết nối quan trọng giữa các khu vực sinh sản và kiếm ăn của cá.
Chiến lược khôi phục sinh thái của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc tháo dỡ đập. Một lệnh cấm đánh bắt kéo dài 10 năm đã được ban hành từ năm 2020, cùng với các quy định nghiêm ngặt về khai thác cát và phát triển hạ tầng mới, đã góp phần cải thiện đáng kể chất lượng nước và đa dạng sinh học trong khu vực. Tại tỉnh Tứ Xuyên, chính quyền đã tiến hành sửa chữa 5.131 nhà máy thủy điện và đóng cửa 1.223 nhà máy vào cuối năm 2021.
Cá tầm Dương Tử, từng được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế tuyên bố tuyệt chủng trong tự nhiên vào năm 2022, hiện đang có dấu hiệu hồi phục. Nhóm nghiên cứu đã thả hai lứa cá tầm nuôi trong trại xuống sông Xích Thủy trong năm 2023 và 2024. Vào tháng 4/2025, 20 con cá trưởng thành sẽ được thả xuống một đoạn sông ở Quý Châu để kiểm tra khả năng sinh sản tự nhiên của chúng trong môi trường sống đã được phục hồi.
Quá trình phục hồi không chỉ dừng lại ở cá mà còn bao gồm cả động vật không xương sống và lưỡng cư. Đánh giá chất lượng nước cho thấy phần khúc sông này đạt tiêu chuẩn “xuất sắc”, và việc khai thác cát đã giảm đáng kể. Những thay đổi trong cách quản lý các dòng sông của Trung Quốc cho thấy một hướng đi mới, tập trung vào bảo vệ hệ sinh thái thay vì chỉ chú trọng vào sản xuất năng lượng.